Açıklama
TİPİ:ÇMS11-038 ÜÇ EKSENLİ BASINÇ DAYANIMI TEST CİHAZI
Kayma mukavemeti, zeminin kırılmadan karşı koyabileceği en büyük kayma gerilmesîdir. Zeminlerin mühendislik özelliklerinin deneysel olarak belirlenmesinde, deney koşullarının arazi koşullarına mümkün olduğunca uydurulması gerekmektedir. Üç eksenli basınç deneyinde numuneye yanal ve eksenel gerilmeler uygulanarak, zeminin arazi koşullarına yakın yüklemeler altında deneye tabii tutulması sağlanabildiğinden bu deney, kayma mukavemetinin saptanmasında kullanılan en gelişmiş deney yöntemlerinden biridir.
Serbest basınç deneyinden farklı olarak numuneye hücre basıncı uygulanarak zeminin tabii koşullar altında olduğu gibi üç boyutlu yüklenmesi sağlanmaktadır.
Deney iki aşamalı olarak tarif edilebilir:
Aşama 1 Zemin tabakaları arazi şartlarında belirli jeolojik yüklerin etkisi altındadır. Böyle bir ortamdan alınan numuneye, deneye tabii tutulmadan önce her üç doğrultuda hidrostatik gerilme uygulayarak arazi koşullarına yaklaşılmaya çalışılır. Hücre basıncı olarak adlandırılan bu gerilme, drenajlı yada drenajsız durumda uygulanabilmektedir.
Aşama 2. Numuneye tek doğrultuda eksenel basınç uygulanarak, gerilme deformasyon değişimleri kaydedilir. Kırılmanın gerçekleştiği gerilme belirlenir. Yükleme hızı zeminin permeabilitesine bağlı olarak belirlenir. Bu aşama da, drenajlı ya da drenajsız gerçekleştirilebilmektedır. Drenaja izin verilmediği takdirde, boşluk suyu basıncında oluşan değişim; drenajlı durumda ise numunenin hacim değişikliği saptanmaktadır.
Deney, farklı konsolidasyon ve drenaj durumları için uygulanabilir niteliktedir. Numune konsolidasyonlu drenajlı konsolidasyonlu drenajsız ve konsolidasyonsuz drenajsız deney yöntemleri ile yüklenerek kırılmanın gerçekleşmesi sağlanır.
Konsolidasyonlu-drenajlı (CD veya S deneyi); yavaş deney olarak da bilinir. Hidrostatik yükleme ve eksenel yükleme (kesme) aşamaların her ikisinde de drenaja izin verilir. Kesme, boşluklarda ilave basınç oluşmayacak yavaşlıkta yapılır. Bundan dolayı,efektif ve toplam gerilmeler birbirine, eşit olmaktadır ve hacim değişikliği ölçülebilmektedir.
Konsolidasyonlu-drenajsız (CU veya R deneyi);
konsolidasyonlu-çabuk deney olarak adlandırılabilir, Hidrostatik yükleme aşamasında drenaja izin verilerek numunenin konsolide olması (yumuşaması) sağlanırken, eksenel yükleme aşamasında drenaj vanası kapatılmaktadır. Numune tamamen konsolide olduğunda 1 yüklemeye başlanmaktadır.konsolidasyonsuz-drenajsız (UU veya Q deneyi);çabuk deney olarak da ifade edilebilir. Gerek hücre basıncı uygulanmasında, gerekse eksenel yüklemede drenaja müsade edilmemektedir. Hücre basıncı uygulanır uygulanmaz eksenel yüklemeye başlanılmaktadır.
YÜKLEME ÇERÇEVESİ; BS 1377, ASTM D2850 ve AASHTO T193 standartlarına uygun, 50 kN (5 ton) kapasitesiteli mikro işlemci kontrollü ve geniş dokunmatik LCD ekranlıdır. Kullanıcı tanımlı deney hızı 0.00001 mm ile 9.99999 mm dakika arasında ayarlanabilmekte ve RS 232 çıkışı mevcuttur. Cihazın yükleme plakası hızlı yükselme ve inme özelliklidir ve plakanın yükselmesi sınır anahtarı (limit svitch) ile kontrol edilmektedir. İki kolonlu yükleme çerçevesi ile 100 mm çapında ve 200 mm uzunluğunda numuneler test edilebilmektedir.
Tezgah üzeri tip olarak tasarlanan üç eksenli yükleme çerçevesinin çelik kasası içerisine motor sürücü sistemi su ve yağdan etkilenmeyecek en efektif konuma yerleştirilmiştir. Üç eksenli yükleme çerçevesine gerekli eklentiler yapıldığında; 35, 38, 50, 70 ve 100 mm çaplı zemin numuneleri üzerinde drenajlı ve drenajsız uç eksenli deney yapabilmekte, bunun yanında zemin Tek Eksenli CBR testlerini de yapmaya uygundur.